Stoplamek bzowy (Dactylorhiza sambucina)
Bulwy płytko 2- lub 3-dzielne.
Pęd 10-25 cm wys., prosty, mocny, cały zielony lub górą żółto lub czerwono nabiegły.
Liście 4—6, 4-10 cm dł., 1—2,5 cm szer., dolne odwrotniełopalkowate, zaokrąglone u szczytu, górne lancetowate, ostre, najwyższy 1- lub 2-przysadkowe, bez plam.
Kwiatostan do 8 cm dł., walcowaty, kilku- do kilkunastokwiatowy, zwykle gęsty.
Kwiat stoplamka bzowego (Dactylorhiza sambucina) a – górny zewnętrzny listek okwiatu, b – boczny wewnętrzny, c – boczny zewnętrzny, d – warżka, e – zalążnia, ostroga i przysadka.
Kwiaty średniej wielkości, przyjemnie pachnące.
Przysadka do 25 mm dł., lancetowata, ostra, żółto lub czerwono zabarwiona.
Zalążnia 11-13 mm dł., skręcona w dolnej połowie, na żebrach żółta lub czerwona.
Warżka 8-10 mm dł., 8-10 mm szer., mniej więcej owalna, niewyraźnie 3-łatkowa, żółta do krwistoczerwonej, z żółtą, drobno-czerwo-no-plamistą gardzielą; łatki boczne duże, karbowane, odgięte do tyłu, łatka środkowa mała, nieco wcięta na szczycie.
Ostroga 11-12 mm dł., mniej więcej długości zalążni, walcowata, lekko łukowato zgięta w dół, tępa, żółta lub czerwona. Płatki okwiatu podobnej barwy.
Górny zewnętrzny płatek 6-7 mm dł., 3 mm szer., jajowaty, tępy. Boczne zewnętrzne płatki 7-8 mm dł., około 3 mm szer., jajowatoian-cetowate, asymetryczne, ostre, silnie odgięte do tyłu.
Boczne wewnętrzne płatki nieco węższe od poprzednich, podługo-wate, asymetryczne, tępe.
Prętosłup 3-4 mm dł., żółty do czerwonego.
Gatunek zmienny pod względem barwy kwiatów. Znane są formy żółte i krwistoczerwone.
W Polsce występuje tylko w południowej części kraju.
Rośnie na górskich łąkach i w widnych, luźnych zaroślach, na glebach świeżych, o odczynie kwaśnym do zasadowego, chętnie na podłożu wapiennym.
Kwitnie od kwietnia do lipca.