Gołek białawy (Pseudorchis albida, Leucorchis albida)

Gołek białawy (Pseudorchis albida, Leucorchis albida)

Bulwy o wąskich segmentach długości do 5 cm.

Pęd 10—40 cm wys., prosty, nagi, zielony do zielonożółtawego.

Liście 4—6, dł. 2,5-8 cm, 1—1,5 cm szer., rozmieszczone na całej łodydze, od łopatkowatych, przez odwrotnie-jajowate do lancetowatych, najniższe zaokrąglone u szczytu, najwyższe ostre, pod kwiatostanem zwykle 1—2 małe listki przysadkowe.

Kwiatostan 2-10 cm dł., wielokwiatowy, cylindryczny, dołem zwykle luźny, ku górze gęstniejący.

Kwiaty małe, niepozorne. Przysadka do 15 mm dł., lancetowata, ostra, wyraźnie łukowato wygięta pod szczytem, żółtozielona.

Zalążnia 3-6 mm dł., wąska, lekko łukowato wygięta, skręcona, żółtozielona lub zielona.

Warżka 2—3 mm dł., 1—2 mm szer., płaska, 3-łatkowa, żółta do zielonawej; łatka środkowa zwykle 1 mm dł., 0,5 mm szer., wąskotrójkątna do lancetowatej, tępa; łatki boczne 0,3-1,5 mm dł., zwykle równe długości łatki środkowej, czasami wyraźnie krótsze, zredukowane, ząbkowate, lub wyraźnie dłuższe od łatki środkowej, sierpowato wygięte, ostre.

Ostroga 1-2,5 mm dł., lekko wygięta, tępa, mocniej rozdęta u nasady, żółtozielona.

Górny zewnętrzny płatek 2-3 mm dł., 1,5-2 mm szer., jajowaty, tępy, podobnie jak pozostałe płatki żółty. Boczne zewnętrzne płatki 2-3,5 mm dł., 1,5-2 mm szer., lancetowate do jajowatolancetowatych, ostre, asymetryczne.

Boczne wewnętrzne płatki 1,5-2 mm dł., około 1 mm szer., jajowatolancetowate, tępe, wyraźnie asymetryczne.

Prętosłup około 1 mm dł., zielonawy. Owoc do 8 mm dł., beczułkowaty.

Gołek białawy jest gatunkiem dość zmiennym; pewne różnice między osobnikami są widoczne w kształcie warżki.

Kwiat gołka białawego (Pseudorchis albida) a – górny zewnętrzny listek okwiatu, b – boczny wewnętrzny, c – boczny zewnętrzny, d-f – warżka, g – przysadka, zalążnia i ostroga.

W Polsce znany jest z Sudetów i Karpat oraz pojedynczych stanowisk z Podkarpacia. Rośnie na torfowiskach i łąkach,  na świeżych, raczej ubogich glebach o odczynie kwaśnym i bardzo kwaśnym.

Kwitnie od maja do września.