Storczyk kukawka (Orchis militaris)
Bulwy do 4 cm dł., około 2 cm średnicy, jajowate lub owalne.
Pęd 20-45(60) cm wys., mocny, prosty, obły, zielony.
Liście 3-5, dł. 8-16 cm, 2-4,5 cm szer., zwykle szeroko- lub jajowatolancetowate, ostre, zielone, połyskujące, najwyższy obejmuje tutko-wato kwiatostan.
Kwiatostan 3-10 cm dł., wielokwiatowy, dosyć gęsty, walcowaty. Kwiaty średnie lub duże, z wszystkimi listkami okwiatu stulonymi w hełm, słabo pachnące.
Przysadka 2-3 mm dł., trójkątna, ostra, cienka, bladofioletowa. Zalążnia 7-14 mm dł., skręcona, wąska, prawie prosta, zielonofioletowa.
Warżka 10-15 mm dł., 8-12 mm szer., płaska, wyraźnie 3-łatkowa, biała do brudnobiałej w centrum, fioletowa na krawędziach i na łatkach, pokryta fioletowymi, nieregularnymi plamami, łatka środkowa u nasady niemal równowąska, u szczytu rozcięta, obie boczne części do 6 mm dł., do 4 mm szer., zwykle równowąskie do jajowatych, tępe, prawie całobrzegie, między nimi mały wyrostek; łatki boczne do 10 mm dł., około 1 mm szer., równowąskie, ostre lub stępione.
Kwiat storczyka kukawki (Orchis militaris) a – górny zewnętrzny listek okwiatu, b – boczny wewnętrzny, c – boczny zewnętrzny, d – warżka, e – zalążnia i ostroga, f – przysadka.
Ostroga 4—7 mm dł., cylindryczna, lekko łukowata, ostra lub tępa, bladofioletowa do brudnobiałej.
Górny zewnętrzny płatek 10-14 mm dł., mm szer., jajowatolancetowaty, ostry, z zewnątrz brudnoróżowy do bladofioletowego, od wewnątrz fioletowo zabarwiony na nerwach.
Boczne zewnętrzne płatki podobnej wielkości i barwy, asymetryczne, ostre.
Boczne wewnętrzne płatki 8-12 mm dł., około 1-2 mm szer., równo-wąskolancetowate, ostre, sierpowate, obustronnie fioletowe.
Prętosłup 2-4 mm dł.
Owoc do 16 mm dł., nieco beczuł-kowaty.
Storczyk kukawka jest gatunkiem południowo- i środkowoeuropejskim. Podawany był z różnych części Polski, jednak na południu kraju jest znacznie częstszy, a jego stanowiska są jeszcze niekiedy bardzo obfite i liczyć mogą nawet tysiące okazów.
Rośnie w zaroślach, na łąkach i słonecznych zboczach, czasami trafia się też w widnych lasach sosnowych, na glebach suchych do wilgotnych, umiarkowanie żyznych i zasobnych w węglan wapnia.
Kwitnie w maju i czerwcu.