Klucz naturalny
1. Prędki płodne 2. Staminodium pojedyncze, bardzo duże, łódkowa te. Warżka trzewikowata .. .
obuwik (Cypripedium)
1. Pręcik płodny 1. Staminodia 2,
różnie wykształcone, nigdy jak wyżej. Warżka różnego kształtu, lecz nie trzewikowata…………….2
2. Masa pyłkowa sypka, sucha … 3
3. Rostellum bez uczepka…….
hiiławnik (Cephalanthera)
3. Rostellum z uczepkiem…………..4
4. Rostellum niewielkie. Uczepek
półpłynny………………………………5
5. Staminodia skrzydełkowate .. .
kruszczyk (Epipacńs)
5. Staminodiów brak………………….6
6. Nadłącznik silnie rozwinięty.
Liście 2, naprzeciwległe……
gnieźnik podrodz. listera (Neottia subgen. Listera)
6. Nadłącznika brak. Roślina bezlistna, bezzieleniowa………..
gnieźnik (Neottia subgen. Neottia)
4. Rostellum dosyć duże, wydłużone. Uczepek grudkowaty……….5
5. Kłącze wydłużone, mięsiste . . .
tajęża (Goodyera)
5. Kłącze silnie skrócone tak, że korzenie zebrane są W’ wiązki .. .
kręczynka (Spiranthes)
2. Masa pyłkow’a sklejona w pakiety. Trzoneczki obecne…………….3
3. Bulwy obecne ……………………….4
4. Uczepki okryte woreczkami … 5
5. Ostrogi brak. Warżka wyraźnie
owłosiona. Woreczki 2…….
dwulistnik (Ophrys)
5. Ostroga obecna. Warżka nie owło-
siona. Woreczki połączone w jeden ………………….. 6
6. Szczyty listków okwiatu maczu-
gowato zgrubiałe…………
storczyca (Tritunsteinera)
6. Zgrubień brak…………………………7
7. Uczepek 1. Na warżce dwie listewki
koślaczek (Anacomptis)
7. Uczepki 2. Warżka bez listewek 8
8. Bulwy jajowate…………..
storczyk (Orchis)
8. Bulwy przynajmniej 2-dzielne ..
stoplamck (Dactylorhiza)
4. Uczepki nagie, nie osłonięte woreczkami ………………. 5
5. Rostellum bez fałdy na górnej
powierzchni …………………………..6
6. Ostrogi brak ……………
potrostek (Chamorchis)
6. Ostroga obecna……………………….7
7. Ostroga workowata. Warżka rozcięta ………………….
ozorka (Coeloglossum)
7. Ostroga nitkowata, długa. Warżka nie łatkowana …………
podkolan (Plalanthera)
5. Rostellum sfałdowane na górnej
powierzchni …………………………..6
6. Rostellum półkow’ate, proste .. .
miodokwiat (llerminium)
6. Rostellum zgięte ponad znamieniem ……………………………………..7
7. Łatki warżki wąskie. Pozostałe
listki okwiatu stulone w hełm . 8
8. Liście 2, jajowate, u nasady pędu
ktikuczka (Neottianthe)
8. Liści zwykle więcej, lancetowate, na pedzie ………………
. Warżka nie łatkowana lub łatki warżki duże, szerokie. Hełm, jeśli obecny, utworzony z górnego zewnętrznego oraz bocznych
wewnętrznych listków’ …….. 8
8. Kwiaty nie skręcone. Warżka i ostroga skierowane ku górze .
ciemnogłów (Nigritella)
8. Kwiaty skręcone. Warżka i ostroga skierowane w’ dół………
gółka (Gymnadenia)
3. Bulw brak, zamiast nich kłącze.
slorzan (Epipogium)
2*. Masa pyłkowa zbita, woskowa lub chrząstkowa ……………………..3
3. Pyłkowi ny bez trzoneczka1 …. 4
4. Pyłkowiny maczugow’ate …………5
5. Kwiaty nie skręcone……….
wątlik (Ilammarbya)
5. Kwiaty skręcone o 360°…….
wyblin (Malaxis)
4. Pyłkowiny okrągłe, bocznie spłaszczone ………………….
lipiennik (Liparis)
3. Pyłkowiny z uczepkiem i trzoneczkiem……………….
żłobik (Corallorhiza)
Klucz sztuczny nie uwzględniający pędów podziemnych
1. Warżka duża, ponad 2 cm dł., trzewikowata ……………
obuwik (Cypripedium)
1. Warżka różnej wielkości, mniejsza
niż wyżej, nigdy trzewikowata . 2
2. Warżka skierowana ku górze .. 3
3. Warżka bez ostrogi. Pęd bulwiasto zgrubiały u nasady…………….4
4. Warżka jajowato-języczkowata, bez ząbków …………….
wątlik (Hammarbya)
4. Warżka muszel ko wato-serco wata, z ząbkami po bokach……
wyblin (Mahrcis)
3. Warżka z ostrogą. Pęd nie zgrubiały u nasady ……………………….4
4. Roślina bezlistna, bezzieleniowa.
Kwiaty na szypule………..
storzan (Epipogium)
4. Roślina ulistniona. Kwiaty bez szypuły………………..
ciemnogłów (Nigritella)
2. Warżka skierowana w dół……….3
3. Kwiaty na wyraźnej szypule … 4
4. Warżka na szczycie rozcięta … 5
5. Roślina bezlistna, bezzieleniowa
gnieźnik (Neottia subgen. Neottia)
5. Roślina z dwoma liśćmi ……
gnieźnik podrodz. listera (Neottia subgen. Listera)
4. Warżka nie rozcięta ………………..5
5. Warżka podzielona na część szczytową i nasadowy. Pęd nie zgrubiały kruszczyk (Epipacńs)
5. Warżka nie podzielona. Nasadowa część pędu bulwiasto zgrubiała ………………….
lipiennik (Liparis)
3. Kwiaty siedzące……………………..4
4. Ostrogi brak lub niewyraźna … 5
5. Roślina bezzieleniowa, bezlistna
żłobik (Corallorhiza)
5. Roślina z liśćmi ……………………6
6. Warżka 2-częściow’a ………………7
7. Część nasadowa z małymi pal-czastymi wyrostkami, plaska ..
kręczynka (Spiranthes) 7. Wyrostków brak, część nasadowa
warżki wklęsła ………….
huławnik (Cephalanthera)
6. Warżka inna…………………………..7
7. Warżka 3-łatkowa ………………….8
8. Łatka środkowa lancetowata, ostra
iniodokwiat (Herminium)
8. Łatka środkowa rozcięta na szczycie
dwulistnik (Ophrys)
7. Warżka nie łatkowana…………….8
8. Okwiat z zewnątrz silnie ogruczolo-ny. Warżka silnie wklęsła u nasady
tajęża (Goodyera)
8. Okw’iat nagi. Warżka płaska, silnie odgięta w dół………..
potrostek (Chamorchis)
4. Ostroga wyraźna……………………5
5. Liście 2, naprzeciwległe…………6
6. Warżka 3-łatkowa………..
kukuczka (Neottianthe)
6. Warżka nie łatkowana……..
podkolan (Platanthera)
5. Liści więcej, na pędzie lub zebrane w rozetę…………………………..6
6. Warżka rozcięta, na szczycie z małym ząbkiem………..
ozorka (Coeloglossum)
6. Warżka 3-łatkowa, czasami latka środkowa rozcięta………………….7
7. Płatki maczugowato zgrubiałe na
szczytach………………
storczyca (Traunsteinera)
7. Płatki bez zgrubień………………..8
8. Ostroga przynajmniej długości
zalążni, nitkowata………………….9
9. Warżka z 2 listewkami u nasady
koślaczek (Anacamptis)
9. Warżka bez listewek……….
gołka (Gymnadenia)
8. Ostroga co najwyżej długości za-
lążni, zw’ykle krótsza, workowata lub stożkowata……………………….9
9. Warżka 3-zębna ………….
gołek (Pseudorchis)
9. Warżka wyraźnie 3-łatkowa … 10
10. Przysadki cienkie, błonkowate,
W czasie owocowania zasychające
storczyk (Orchis)
10. Przysadki podobnej tekstury jak liście, trwałe…………….
stoplamek (Dactylorhiza)
Klucz sztuczny uwzględniający pędy podziemne
1. Rośliny z kłączami………………….2
2. Kłącze bardzo krótkie. Korzenie mięsiste, zebrane w wiązki ….
kręczynka (Spiranthes)
2. Kłącze wydłużone, korzenie nie zebrane w wiązki……………………3
3. Kłącze koralowato rozgałęzione, bez korzeni…………………………….4
4. Kwiaty duże nie skręcone, ostroga duża, workowata……….
storzan (Epipogium)
4. Kwiaty drobne, skręcone, ostroga niewyraźna ……………..
żłobik (Corallorhiza)
3 Kłącze z korzeniami………. 4
4. Kwiaty na szypułach ……… 5
5. Roślina bezzieleniowa ……..
gnieźnik (Neottia Subgen. Neottia)
5. Roślina zielona ulistniona ….. 6
6. Liście 2, naprzeciwległe……. 7
7. Warżka rozcięta. Pęd nie zgrubiały u nasady ……………..
gnieźnik podrodz. listera (Neotńa subgen. Listera)
7. Warżka nie łatkowana. Pęd bulwiasto zgrubiały u nasady….. 8
8. Warżka skierowana w dól …..
lipiennik (Liparis)
8. Warżka skierowana do góry … 9
9. Kwiaty nie skręcone. Warżka bez ząbków ………………..
wątlik (Hammarbya)
9. Kwiaty skręcone o 360°. Warżka z ząbkami ………………
wyblin (Malaxts)
6. Liści więcej, nigdy naprzeciwległe 7
7. Warżka trzewikowata, duża ….
obuwik (Cypripedium)
7. Warżka 2-częściowa, nigdy trzewikowata ……………….
kniszczyk (Epipactis)
4. Kwiaty siedzące, bez szypuły . . 5
5. Liście zebrane w rozetę u nasady pędu. Kwiatostan gęsty, spiralny
tajęża (Goodyera)
5. Liście na pędzie. Kwiatostan luźny
buławnik (Cephalanthera)
1. Rośliny z podziemnymi bulwami 2
2. Bulwy dłoniasto wcinane…………3
3. Kwiaty nie skręcone, warżka i ostroga skierowane ku górze .
cieinnogłów (Nigritella)
3. Kwiaty skręcone, warżka i ostroga skierowane w dół ………………4
4. Warżka 3-łatkowa ………………….5
5. Ostroga nitkowata, przynajmniej
długości załążni………….
gółka (Gymnadenia)
5. Ostroga inna…………………………..6
6. Łatki warżki niemal identyczne,
wąskie. Pozostałe płatki stulone w hełm………………..
gołek (Pseudorchis)
6. Łatki warżki inne. Boczne zewnętrzne listki odchylone do tyłu
stoplamck (Dactylorhiza)
4. Warżka rozcięta na szczycie, z małym ząbkiem na środku . .
ozorka (Coeloglossum)
2. Bulwy jajowate lub kuliste …. 3
3. Warżka nie łatkowana…………….4
4. Ostroga nitkowata. Liście 2, u nasady pędu………………
podkolan (Platanthera)
4. Ostrogi brak. Liście szydlaste, zebrane w rozetę…………
potrostek (Chamorchis)
3. Warżka 3-łatkowa ………………….4
4. Płatki maczugowato zgrubiałe u szczytu ………………
storczyca (Traunsteinera)
4. Płatki bez zgrubień ………………..5
5. Łatki warżki wąskie ………………6
6. Ostroga wyraźna, dosyć długa .
kukuczka (Neottianthe)
6. Ostroga niewyraźna……….
miodokwiut (Uerminium)
5. Łatki warżki szerokie …………….6
6. Ostrogi brak…………….
dwulistnik (Ophrys)
6. Ostroga obecna ……………………..7
7. Warżka z listewkami. Ostroga
nitkowata ………………
koślaczek (Anacamptis)
7. Warżka bez listewek. Ostroga walcowata lub stożkowata ….
storczyk (Orchis)